【C++】20.二叉搜索树

发布于:2025-02-10 ⋅ 阅读:(58) ⋅ 点赞:(0)


1. 二叉搜索树的概念

二叉搜索树又称二叉排序树,它或者是一棵空树,或者是具有以下性质的二叉树:

  • 若它的左子树不为空,则左子树上所有结点的值都小于等于根结点的值

  • 若它的右子树不为空,则右子树上所有结点的值都大于等于根结点的值

  • 它的左右子树也分别为二叉搜索树

  • 二叉搜索树中可以支持插入相等的值,也可以不支持插入相等的值,具体看使用场景定义,后续我们学习map/set/multimap/multiset系列容器底层就是二叉搜索树,其中map/set不支持插入相等值,multimap/multiset支持插入相等值

cf94bfb8af2ae63cbe10b5bdf3e755fe


2. 二叉搜索树的性能分析

最优情况下,二叉搜索树为完全二叉树(或者接近完全二叉树),其高度为:log2N

最差情况下,二叉搜索树退化为单支树(或者类似单支),其高度为:N

所以综合而言二叉搜索树增删查改时间复杂度为:O(N)那么这样的效率显然是无法满足我们需求的,我们后续课程需要继续讲解二叉搜索树的变形,平衡二叉搜索树AVL树和红黑树,才能适用于我们在内存中存储和搜索数据。

另外需要说明的是,二分查找也可以实现O(log2N) 级别的查找效率,但是二分查找有两大缺陷:

  1. 需要存储在支持下标随机访问的结构中,并且有序。
  2. 插入和删除数据效率很低,因为存储在下标随机访问的结构中,插入和删除数据一般需要挪动数据。

这里也就体现出了平衡二叉搜索树的价值。

c7b3d34c04166308b671b99604f6a765


3. 二叉搜索树的插入

插入的具体过程如下:

  1. 树为空,则直接新增结点,赋值给root指针
  2. 树不空,按二叉搜索树性质,插入值比当前结点大往右走,插入值比当前结点小往左走,找到空位置,插入新结点。
  3. 如果支持插入相等的值,插入值跟当前结点相等的值可以往右走,也可以往左走,找到空位置,插入新结点。(要注意的是要保持逻辑一致性,插入相等的值不要一会往右走,一会往左走)

9fe7486fce26447f482925ae976ab4ce

int a[] = {8, 3, 1, 10, 6, 4, 7, 14, 13};

2dd3599c7a61c81540b5c035e4e6a76b

108ce1c72132107736dcdae2d5fbf962


4. 二叉搜索树的查找

  1. 从根开始比较,查找xx比根的值大则往右边走查找,x比根值小则往左边走查找。
  2. 最多查找高度次,走到到空,还没找到,这个值不存在。
  3. 如果不支持插入相等的值,找到x即可返回
  4. 如果支持插入相等的值,意味着有多个x存在,一般要求查找中序的第一个x。如下图,查找3,要找到1的右孩子的那个3返回

ca3ae8a946b4f1715abd80a20b1d31f3


5. 二叉搜索树的删除

首先查找元素是否在二叉搜索树中,如果不存在,则返回false

如果查找元素存在则分以下四种情况分别处理:(假设要删除的结点为N

  1. 要删除结点N左右孩子均为空
  2. 要删除的结点N左孩子为空,右孩子结点不为空
  3. 要删除的结点N右孩子为空,左孩子结点不为空
  4. 要删除的结点N左右孩子结点均不为空对应以上四种情况的解决方案:
  5. N结点的父亲对应孩子指针指向空,直接删除N结点(情况1可以当成2或者3处理,效果是一样的)
  6. N结点的父亲对应孩子指针指向N的右孩子,直接删除N结点
  7. N结点的父亲对应孩子指针指向N的左孩子,直接删除N结点
  8. 无法直接删除N结点,因为N的两个孩子无处安放,只能用替换法删除。找N左子树的值最大结点R(最右结点)或者N右子树的值最小结点R(最左结点)替代N,因为这两个结点中任意一个,放到N的位置,都满足二叉搜索树的规则。替代N的意思就是NR的两个结点的值交换,转而变成删除R结点,R结点符合情况2或情况3,可以直接删除。

简单来说就是:

1bb2cc10f2c8db46309a7a1684fb0f42.png

  1. 删除叶子节点–>直接删
  2. 被删除结点无左子树–>将该节点右子树的根代替该节点
    例如:要删除23,可以把34代替它。
    ab7dd5442f3cfbfbb18e2d5be831e42a.png
  3. 被删除结点无右子树–>将该节点左子树的根代替该节点
    例如:要删除8,可以把1代替它。
    c401cd956e0e469a66714a2d963776ef.png
  4. 左右都有孩子–>找它的前驱(左子树里最大的元素)或者后继(右子树里最小的元素)
    85114bd1a42dd8be073ecb22148deee1.png
    例如:删除39
    可以直接把34换过去,也可以把46换过去,46换过去就和上面第二点一样。

6. 二叉搜索树的实现代码

// 二叉搜索树节点结构
template<class K>
struct BSTNode
{
    K _key;                    // 节点中存储的关键码
    BSTNode<K>* _left;        // 左子树指针
    BSTNode<K>* _right;       // 右子树指针
    
    // 节点构造函数
    BSTNode(const K& key)
        :_key(key)
        , _left(nullptr)
        , _right(nullptr)
    {}
};

// 二叉搜索树类
template<class K>
class BSTree
{
    typedef BSTNode<K> Node;   // 类型重定义,简化代码
public:
    // 插入关键码key
    bool Insert(const K& key)
    {
        // 空树情况:直接创建根节点
        if (_root == nullptr)
        {
            _root = new Node(key);
            return true;
        }

        // 非空树:查找插入位置
        Node* parent = nullptr;    // 记录父节点
        Node* cur = _root;         // 当前遍历节点
        while (cur)
        {
            if (cur->_key < key)           // key大,往右走
            {
                parent = cur;
                cur = cur->_right;
            }
            else if (cur->_key > key)      // key小,往左走
            {
                parent = cur;
                cur = cur->_left;
            }
            else                           // key已存在
            {
                return false;
            }
        }

        // 创建新节点并连接到合适位置
        cur = new Node(key);
        if (parent->_key < key)
            parent->_right = cur;
        else
            parent->_left = cur;
        
        return true;
    }

    // 查找关键码key是否存在
    bool Find(const K& key)
    {
        Node* cur = _root;
        while (cur)
        {
            if (cur->_key < key)           // key大,往右找
                cur = cur->_right;
            else if (cur->_key > key)      // key小,往左找
                cur = cur->_left;
            else                           // 找到了
                return true;
        }
        return false;                      // 没找到
    }

    // 删除关键码key
    bool Erase(const K& key)
    {
        Node* parent = nullptr;
        Node* cur = _root;
        // 查找要删除的节点
        while (cur)
        {
            if (cur->_key < key)
            {
                parent = cur;
                cur = cur->_right;
            }
            else if (cur->_key > key)
            {
                parent = cur;
                cur = cur->_left;
            }
            else  // 找到要删除的节点
            {
                // 情况1:左子树为空
                if (cur->_left == nullptr)
                {
                    if (parent == nullptr)  // 要删除的是根节点
                    {
                        _root = cur->_right;
                    }
                    else  // 非根节点
                    {
                        // 将父节点对应的指针指向被删除节点的右子树
                        if (parent->_left == cur)
                            parent->_left = cur->_right;
                        else
                            parent->_right = cur->_right;
                    }
                    delete cur;
                    return true;
                }
                // 情况2:右子树为空
                else if (cur->_right == nullptr)
                {
                    if (parent == nullptr)  // 要删除的是根节点
                    {
                        _root = cur->_left;
                    }
                    else  // 非根节点
                    {
                        // 将父节点对应的指针指向被删除节点的左子树
                        if (parent->_left == cur)
                            parent->_left = cur->_left;
                        else
                            parent->_right = cur->_left;
                    }
                    delete cur;
                    return true;
                }
                // 情况3:左右子树都不为空
                else
                {
                    // 找右子树最小节点(最左节点)替换当前节点
                    Node* rightMinP = cur;  // 最小节点的父节点
                    Node* rightMin = cur->_right;  // 最小节点
                    while (rightMin->_left)
                    {
                        rightMinP = rightMin;
                        rightMin = rightMin->_left;
                    }
                    
                    // 用最小节点的值替换当前节点的值
                    cur->_key = rightMin->_key;
                    
                    // 删除最小节点
                    if (rightMinP->_left == rightMin)
                        rightMinP->_left = rightMin->_right;
                    else
                        rightMinP->_right = rightMin->_right;
                    
                    delete rightMin;
                    return true;
                }
            }
        }
        return false;  // 没找到要删除的节点
    }

    // 中序遍历入口函数
    void InOrder()
    {
        _InOrder(_root);
        cout << endl;
    }

private:
    // 中序遍历实现函数
    void _InOrder(Node* root)
    {
        if (root == nullptr)
            return;
        
        _InOrder(root->_left);    // 遍历左子树
        cout << root->_key << " "; // 访问根节点
        _InOrder(root->_right);   // 遍历右子树
    }

private:
    Node* _root = nullptr;  // 树的根节点指针
};

7. 二叉搜索树key和key/value使用场景

7.1 key搜索场景:

只有key作为关键码,结构中只需要存储key即可,关键码即为需要搜索到的值,搜索场景只需要判断key在不在。key的搜索场景实现的二叉树搜索树支持增删查,但是不支持修改,修改key破坏搜索树结构了。

场景1:小区无人值守车库,小区车库买了车位的业主车才能进小区,那么物业会把买了车位的业主的车牌号录入后台系统,车辆进入时扫描车牌在不在系统中,在则抬杆,不在则提示非本小区车辆,无法进入。

场景2:检查一篇英文章单词拼写是否正确,将词库中所有单词放入二叉搜索树,读取文章中的单词,查找是否在二叉搜索树中,不在则波浪线标红提示。


在二叉搜索树中,key实际上是可以修改的,但是不建议直接修改key,原因如下:

  1. 破坏二叉搜索树的性质
例如这样的树:
     5
    / \
   3   7
      / \
     6   8

如果我们直接修改节点6的key为95
    / \
   3   7
      / \
     9   8   // 破坏了BST性质!
  1. 正确的修改方式
// 如果需要修改key,应该:
1. 先删除旧的节点
2. 再插入新的节点

// 伪代码:
void ModifyKey(const K& oldKey, const K& newKey)
{
    Node* node = Find(oldKey);
    if (node)
    {
        V value = node->_value;  // 保存原来的value
        Erase(oldKey);          // 删除旧节点
        Insert(newKey, value);  // 插入新节点
    }
}

总结:

  • key可以修改,但不建议直接修改
  • 如果需要修改key,应该通过删除旧节点并插入新节点的方式
  • 这样可以保证二叉搜索树的基本性质不被破坏
  • 保持树结构的正确性和查找效率

7.2 key/value搜索场景:

每一个关键码key,都有与之对应的值valuevalue可以任意类型对象。树的结构中(结点)除了需要存储key还要存储对应的value,增/删/查还是以key为关键字走二叉搜索树的规则进行比较,可以快速查找到key对应的valuekey/value的搜索场景实现的二叉树搜索树支持修改,但是不支持修改key,修改key破坏搜索树性质了,可以修改value

场景1:简单中英互译字典,树的结构中(结点)存储key(英文)和vlaue(中文),搜索时输入英文,则同时查找到了英文对应的中文。

场景2:商场无人值守车库,入口进场时扫描车牌,记录车牌和入场时间,出口离场时,扫描车牌,查找入场时间,用当前时间-入场时间计算出停车时长,计算出停车费用,缴费后抬杆,车辆离场。

场景3:统计一篇文章中单词出现的次数,读取一个单词,查找单词是否存在,不存在这个说明第一次出现,(单词,1),单词存在,则++单词对应的次数。


7.3 主要区别:

  1. 只有key的场景:
    • 只需要判断存在性
    • 不能修改key
    • 数据结构更简单
  2. key-value的场景:
    • 需要存储和查找关联数据
    • 可以修改value
    • 不能修改key
    • 适合需要映射关系的场景

注意事项:

  • 两种情况都不能修改key,因为会破坏二叉搜索树的性质
  • key-value结构更灵活,但占用更多内存
  • 选择哪种结构取决于具体应用需求

7.4 key/value二叉搜索树代码实现

// 二叉搜索树节点结构,支持key-value对
template<class K, class V>
struct BSTNode
{
    // pair<K, V> _kv;  // 也可以用pair存储键值对
    K _key;             // 关键码
    V _value;          // 对应的值
    BSTNode<K, V>* _left;   // 左子树指针
    BSTNode<K, V>* _right;  // 右子树指针
    
    // 节点构造函数
    BSTNode(const K& key, const V& value)
        :_key(key)
        , _value(value)
        , _left(nullptr)
        , _right(nullptr)
    {}
};

// 二叉搜索树类
template<class K, class V>
class BSTree
{
    typedef BSTNode<K, V> Node;
public:
    BSTree() = default;  // 使用默认构造函数

    // 拷贝构造函数
    BSTree(const BSTree<K, V>& t)
    {
        _root = Copy(t._root);  // 深拷贝
    }

    // 赋值运算符重载(现代写法:拷贝交换)
    BSTree<K, V>& operator=(BSTree<K, V> t)
    {
        swap(_root, t._root);  // 交换根节点
        return *this;
    }

    // 析构函数
    ~BSTree()
    {
        Destroy(_root);     // 释放所有节点
        _root = nullptr;
    }

    // 插入键值对
    bool Insert(const K& key, const V& value)
    {
        // 空树情况
        if (_root == nullptr)
        {
            _root = new Node(key, value);
            return true;
        }

        // 查找插入位置
        Node* parent = nullptr;
        Node* cur = _root;
        while (cur)
        {
            if (cur->_key < key)
            {
                parent = cur;
                cur = cur->_right;
            }
            else if (cur->_key > key)
            {
                parent = cur;
                cur = cur->_left;
            }
            else  // 键已存在
            {
                return false;
            }
        }

        // 创建新节点并连接
        cur = new Node(key, value);
        if (parent->_key < key)
            parent->_right = cur;
        else
            parent->_left = cur;
        
        return true;
    }

    // 查找指定key的节点,返回节点指针
    Node* Find(const K& key)
    {
        Node* cur = _root;
        while (cur)
        {
            if (cur->_key < key)
                cur = cur->_right;
            else if (cur->_key > key)
                cur = cur->_left;
            else
                return cur;  // 找到返回节点指针
        }
        return nullptr;    // 没找到返回空
    }

    // 删除指定key的节点
    bool Erase(const K& key)
    {
        Node* parent = nullptr;
        Node* cur = _root;
        while (cur)
        {
            if (cur->_key < key)
            {
                parent = cur;
                cur = cur->_right;
            }
            else if (cur->_key > key)
            {
                parent = cur;
                cur = cur->_left;
            }
            else  // 找到要删除的节点
            {
                // 情况1:左子树为空
                if (cur->_left == nullptr)
                {
                    if (parent == nullptr)  // 删除的是根节点
                        _root = cur->_right;
                    else
                    {
                        if (parent->_left == cur)
                            parent->_left = cur->_right;
                        else
                            parent->_right = cur->_right;
                    }
                    delete cur;
                    return true;
                }
                // 情况2:右子树为空
                else if (cur->_right == nullptr)
                {
                    if (parent == nullptr)  // 删除的是根节点
                        _root = cur->_left;
                    else
                    {
                        if (parent->_left == cur)
                            parent->_left = cur->_left;
                        else
                            parent->_right = cur->_left;
                    }
                    delete cur;
                    return true;
                }
                // 情况3:左右子树都不为空
                else
                {
                    // 找右子树最小节点
                    Node* rightMinP = cur;
                    Node* rightMin = cur->_right;
                    while (rightMin->_left)
                    {
                        rightMinP = rightMin;
                        rightMin = rightMin->_left;
                    }
                    // 替换当前节点的值
                    cur->_key = rightMin->_key;
                    // 删除替换节点
                    if (rightMinP->_left == rightMin)
                        rightMinP->_left = rightMin->_right;
                    else
                        rightMinP->_right = rightMin->_right;
                    delete rightMin;
                    return true;
                }
            }
        }
        return false;
    }

    // 中序遍历入口函数
    void InOrder()
    {
        _InOrder(_root);
        cout << endl;
    }

private:
    // 中序遍历实现函数
    void _InOrder(Node* root)
    {
        if (root == nullptr)
            return;
        
        _InOrder(root->_left);
        cout << root->_key << ":" << root->_value << endl;
        _InOrder(root->_right);
    }

    // 销毁树的递归函数
    void Destroy(Node* root)
    {
        if (root == nullptr)
            return;
        Destroy(root->_left);    // 销毁左子树
        Destroy(root->_right);   // 销毁右子树
        delete root;            // 删除当前节点
    }

    // 拷贝树的递归函数
    Node* Copy(Node* root)
    {
        if (root == nullptr)
            return nullptr;
        
        // 创建新节点并递归拷贝左右子树
        Node* newRoot = new Node(root->_key, root->_value);
        newRoot->_left = Copy(root->_left);
        newRoot->_right = Copy(root->_right);
        return newRoot;
    }

private:
    Node* _root = nullptr;  // 树的根节点
};

// 示例1:简单的英汉字典
int main()
{
    BSTree<string, string> dict;
    // 插入单词和翻译
    dict.Insert("left", "左边");
    dict.Insert("right", "右边");
    dict.Insert("insert", "插入");
    dict.Insert("string", "字符串");

    // 查询单词
    string str;
    while (cin>>str)
    {
        auto ret = dict.Find(str);
        if (ret)
            cout << "->" << ret->_value << endl;
        else
            cout << "无此单词,请重新输入" << endl;
    }
    return 0;
}

// 示例2:统计水果出现次数
int main()
{
    string arr[] = { "苹果", "西瓜", "苹果", "西瓜", "苹果", "苹果", "西瓜", "苹果", "香蕉", "苹果", "香蕉" };
    BSTree<string, int> countTree;

    // 遍历数组统计每个水果出现的次数
    for (const auto& str : arr)
    {
        auto ret = countTree.Find(str);
        if (ret == NULL)
            countTree.Insert(str, 1);  // 第一次出现
        else
            ret->_value++;            // 已存在,计数加1
    }

    // 打印统计结果
    countTree.InOrder();
    return 0;
}

网站公告

今日签到

点亮在社区的每一天
去签到