Java行为型模式---状态模式

发布于:2025-07-20 ⋅ 阅读:(21) ⋅ 点赞:(0)

状态模式基础概念

状态模式(State Pattern)是一种行为型设计模式,其核心思想是允许对象在内部状态发生改变时改变它的行为,对象看起来好像修改了它的类。状态模式将状态相关的行为封装在独立的状态类中,并将状态转换逻辑集中管理,从而使对象的行为可以根据状态动态变化,而不必使用大量的条件语句。

状态模式的核心组件

  1. 状态接口(State) - 定义特定状态下的行为接口,所有具体状态类需实现该接口。
  2. 具体状态类(ConcreteState) - 实现状态接口,封装与特定状态相关的行为。
  3. 上下文(Context) - 持有一个状态对象的引用,负责状态的切换和委托行为到当前状态。

状态模式的实现

下面通过一个简单的自动贩卖机示例展示状态模式的实现:

// 1. 状态接口
interface State {
    void insertCoin();  // 投币
    void ejectCoin();   // 退币
    void selectItem();  // 选择商品
    void dispense();    // 发放商品
}

// 2. 具体状态类 - 没有硬币
class NoCoinState implements State {
    private VendingMachine machine;  // 持有上下文引用
    
    public NoCoinState(VendingMachine machine) {
        this.machine = machine;
    }
    
    @Override
    public void insertCoin() {
        System.out.println("您投入了硬币");
        machine.setState(machine.getHasCoinState());  // 状态转换
    }
    
    @Override
    public void ejectCoin() {
        System.out.println("您还没有投币");
    }
    
    @Override
    public void selectItem() {
        System.out.println("请先投币");
    }
    
    @Override
    public void dispense() {
        System.out.println("请先投币并选择商品");
    }
}

// 3. 具体状态类 - 有硬币
class HasCoinState implements State {
    private VendingMachine machine;
    
    public HasCoinState(VendingMachine machine) {
        this.machine = machine;
    }
    
    @Override
    public void insertCoin() {
        System.out.println("您已经投过硬币了,无需再投");
    }
    
    @Override
    public void ejectCoin() {
        System.out.println("硬币已退回");
        machine.setState(machine.getNoCoinState());  // 状态转换
    }
    
    @Override
    public void selectItem() {
        System.out.println("您选择了商品");
        machine.setState(machine.getSoldState());  // 状态转换
    }
    
    @Override
    public void dispense() {
        System.out.println("请先选择商品");
    }
}

// 4. 具体状态类 - 已售出
class SoldState implements State {
    private VendingMachine machine;
    
    public SoldState(VendingMachine machine) {
        this.machine = machine;
    }
    
    @Override
    public void insertCoin() {
        System.out.println("请稍等,正在出货");
    }
    
    @Override
    public void ejectCoin() {
        System.out.println("抱歉,您已经选择了商品,无法退币");
    }
    
    @Override
    public void selectItem() {
        System.out.println("请稍等,正在出货");
    }
    
    @Override
    public void dispense() {
        if (machine.getCount() > 0) {
            machine.releaseItem();
            System.out.println("商品已发放");
            if (machine.getCount() > 0) {
                machine.setState(machine.getNoCoinState());  // 还有库存,回到无硬币状态
            } else {
                System.out.println("商品已售罄");
                machine.setState(machine.getSoldOutState());  // 库存不足,转为售罄状态
            }
        } else {
            System.out.println("商品已售罄");
            machine.setState(machine.getSoldOutState());
        }
    }
}

// 5. 具体状态类 - 售罄
class SoldOutState implements State {
    private VendingMachine machine;
    
    public SoldOutState(VendingMachine machine) {
        this.machine = machine;
    }
    
    @Override
    public void insertCoin() {
        System.out.println("抱歉,商品已售罄");
    }
    
    @Override
    public void ejectCoin() {
        System.out.println("您还没有投币");
    }
    
    @Override
    public void selectItem() {
        System.out.println("抱歉,商品已售罄");
    }
    
    @Override
    public void dispense() {
        System.out.println("抱歉,商品已售罄");
    }
}

// 6. 上下文 - 自动贩卖机
class VendingMachine {
    private State noCoinState;
    private State hasCoinState;
    private State soldState;
    private State soldOutState;
    
    private State state;  // 当前状态
    private int count;    // 商品数量
    
    public VendingMachine(int count) {
        this.count = count;
        
        // 初始化状态
        noCoinState = new NoCoinState(this);
        hasCoinState = new HasCoinState(this);
        soldState = new SoldState(this);
        soldOutState = new SoldOutState(this);
        
        // 设置初始状态
        if (count > 0) {
            state = noCoinState;
        } else {
            state = soldOutState;
        }
    }
    
    // 状态转换方法
    public void setState(State state) {
        this.state = state;
    }
    
    // 委托行为到当前状态
    public void insertCoin() {
        state.insertCoin();
    }
    
    public void ejectCoin() {
        state.ejectCoin();
    }
    
    public void selectItem() {
        state.selectItem();
    }
    
    public void dispense() {
        state.dispense();
    }
    
    // 其他方法
    public void releaseItem() {
        if (count > 0) {
            count--;
        }
    }
    
    public int getCount() {
        return count;
    }
    
    // 获取各种状态(供状态类使用)
    public State getNoCoinState() {
        return noCoinState;
    }
    
    public State getHasCoinState() {
        return hasCoinState;
    }
    
    public State getSoldState() {
        return soldState;
    }
    
    public State getSoldOutState() {
        return soldOutState;
    }
}

// 7. 客户端代码
public class StatePatternClient {
    public static void main(String[] args) {
        // 创建有2个商品的贩卖机
        VendingMachine machine = new VendingMachine(2);
        
        // 测试流程1:投币 -> 选择商品 -> 出货
        System.out.println("=== 测试流程1 ===");
        machine.insertCoin();
        machine.selectItem();
        machine.dispense();
        
        // 测试流程2:投币 -> 退币
        System.out.println("\n=== 测试流程2 ===");
        machine.insertCoin();
        machine.ejectCoin();
        
        // 测试流程3:连续购买2个商品,使贩卖机售罄
        System.out.println("\n=== 测试流程3 ===");
        machine.insertCoin();
        machine.selectItem();
        machine.dispense();
        
        machine.insertCoin();
        machine.selectItem();
        machine.dispense();
        
        // 尝试在售罄状态下操作
        System.out.println("\n=== 测试售罄状态 ===");
        machine.insertCoin();
        machine.selectItem();
    }
}

状态模式的应用场景

  1. 工作流系统 - 如订单状态(待支付、已支付、已发货、已完成)
  2. 游戏开发 - 角色状态(站立、行走、跑步、跳跃、攻击)
  3. 状态机实现 - 如协议解析、编译原理中的词法分析器
  4. GUI 组件 - 如按钮状态(正常、悬停、点击、禁用)
  5. 线程状态管理 - 线程的不同状态(新建、就绪、运行、阻塞、终止)
  6. 文档编辑系统 - 文档状态(草稿、审核中、已发布、已归档)

状态模式的优缺点

优点

  • 封装状态行为 - 将特定状态的行为封装在独立的类中,提高代码内聚性
  • 简化条件语句 - 避免使用大量的 if-else 或 switch 语句,使代码更清晰
  • 符合开闭原则 - 可以轻松添加新的状态类,无需修改现有代码
  • 状态转换集中管理 - 状态转换逻辑集中在上下文或状态类中,便于维护
  • 状态变化透明 - 状态变化对客户端透明,客户端无需关心状态转换细节

缺点

  • 类数量增加 - 每个状态都需要一个类,可能导致类爆炸
  • 状态间依赖 - 状态类之间可能存在依赖关系,增加系统复杂度
  • 初始化复杂 - 上下文需要初始化所有可能的状态,增加初始化复杂度
  • 不适用于简单状态 - 对于状态较少或状态转换简单的场景,使用状态模式可能过于繁琐

使用状态模式的注意事项

  1. 合理设计状态接口 - 确保状态接口包含所有可能的行为,避免状态类中出现空实现
  2. 控制状态数量 - 避免定义过多的状态,状态过多会增加系统复杂度
  3. 状态转换逻辑 - 决定状态转换逻辑放在上下文还是状态类中:
    • 上下文控制:集中管理状态转换,状态类更简单
    • 状态类控制:状态类可以自主决定何时转换,更灵活
  4. 状态对象的生命周期 - 决定状态对象是单例还是每次创建新实例
  5. 与策略模式的区别 - 状态模式的状态之间通常有关联和转换,而策略模式的策略之间相互独立
  6. 调试和监控 - 状态模式可能使调试变得复杂,建议添加状态日志或监控机制

总结

状态模式通过将对象的状态相关行为封装在独立的状态类中,并将状态转换逻辑集中管理,实现了对象行为的动态变化。它在不修改对象类的前提下,允许对象在内部状态改变时改变其行为,是处理复杂状态转换场景的理想选择。在实际开发中,状态模式常用于工作流系统、游戏开发、状态机实现等领域。合理使用状态模式可以提高系统的可维护性和可扩展性,但需要注意控制类的数量和状态转换逻辑的复杂度。


网站公告

今日签到

点亮在社区的每一天
去签到